Damar Sertliği (Ateroskleroz)
Koroner damarların hastalanması, damar duvarında “Ateroskleroz – Damar Sertliği ” gelişmesi ile olur. Ateroskleroz damar duvarının esnekliğini kaybetmesi ve daralmasına yol açar. Bu darlık veya tıkanmalar, koroner damarlarda olduğu zaman hastada göğüs ağrısı veya “Miyokard Enfarktüsü’ne” neden olabilir.Damar sertliğinin en önemli nedenleri (Risk Faktörleri): Aile geçmişi, kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı, tansiyon yüksekliği ve sigara içilmesidir. Damar duvarında çeşitli tabakalar vardır. Damar duvarındaki tabakalar arasında yağ birikimi ve dokuların buna gösterdiği reaksiyon sonucunda damar duvarında bozulma ve daralma ortaya çıkar. Önlem alınmadığı taktirde bu durum ilerleyicidir. Damarın tıkanmasına kadar ilerler. Koroner damarlarda darlık oluşumunu önlemek için temel prensip ; risk faktörlerinin düzel-tilmesidir. Şeker hastalığının düzenli kontrolleri, kilo verilmesi, tansiyon yüksekliğinin normale indirilmesi, kanda yüksek kolesterol ve diğer yağların mutlaka düzeltilmesi, sigaranın kesin olarak bırakılması gibi önlemler tedavinin esasıdır
Damar Sertliği Oluşturan Risk Faktörleri
Koroner arter hastalığı (Damar Sertliği) tüm dünya ülkelerinde başta gelen ölüm nedenlerindendir. Amerika Birleşik Devletlerinde 45 yaş grubundaki erkeklerde ve 65 yaş grubundaki kadınlarda başta gelen ölüm nedeni olarak bilinmektedir. Ülkemizde de KAH en sık ölüm nedenidir. Avrupa ülkeleri içinde koroner arter hastalığı sıklığı açısından en yüksek sıraları paylaştığımız bilinmektedir.
Damar sertliğine neden olan en önemli risk faktörleri: Aile geçmişi, kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı, tansiyon yüksekliği ve sigara içilmesidir
AİLE GEÇMİŞİ: Aile geçmişinde genç yaşta kalp damar hastalığı, kalp krizi (miyokard enfarktüsü), stent, by-pass ameliyatı geçirmiş bireylerin bulunması
HİPERTANSİYON: Kan basını (tansiyon) değerlerinin; büyük tansiyon için 140 mmHg, küçük tansiyon için 90 mmHg olan sınır değerlerinin üzerine çıkması
HİPERKOLESTEROLEMİ: Kötü kolesterol şeklinde ifade edilen “low density lipoprotein cholesterol – LDL kolesterol” değerlerinin yüksek , iyi kolesterol şeklinde ifade edilen “high density ipoprotein cholesterol – HDL kolesterol” değerlerinin düşük olmasıdır.
HİPERTRİGLİSERİDEMİ: Kandaki diğer yağları temsil eden trigliseridlerin sınır değerlerin üzerinde olmasıdır.
SİGARA İÇİLMESİ: Sigara içilmesi kandaki LDL kolesterolü damar duvarına daha çok zarar veren indirgenmiş – okside LDL ye dönüştürür ve ayrıca koroner damarlarda spazmı kolaylaştırır. Sigara kesildikten 2 yıl sonra yarattığı riskler kaybolur.
ŞEKER HASTALIĞI (DİYABET): Damar sertliğini belki de en çok etkileyen hastalıktır. Kalp damar hastalarının yaklaşık % 30-40’ında şeker hastalığı vardır. Ayrıca tüm organları etkiler. Kalp dışında böbrekler, göz ve beyin bunların başında gelir.
Kalp Damar Hastalığı Belirtileri
Yol yürüme, merdiven veya yokuş çıkma gibi yorgunluklarda, özellikle soğukta ve tok karın ile, heyecanla birleşirse daha kolay ortaya çıkan göğüs ağrısı, en sık karşılaşılan yakınmadır. Göğüs ağrısı, en sık göğüs kafesi ön bölgesinde, ayrıca kollarda, omuz boyun, çene ve sırtta hissedilebilir. Bazen çabuk yorulma, nefes darlığı, kollarda güçsüzlük, baskı ve sıkışma duygusu ön planda olabilir.
Göğüs ağrısı istirahatte gelirse, uzun süreli ve giderek şiddetlenen, uykudan uyandıran şekilde olursa, birlikte fenalık hissi, terleme, soluklaşma olursa çok önemsenmelidir. İstirahatte başlayan bu tip bir ağrı olursa mutlaka hastaneye başvurmak gerekir. Kalp Krizi (Miyokard Enfarktüsü) ihtimali düşünülmeli ve zaman kaybetmemelidir.
Kalp Damar Hastalığı Tanısı için Yapılan Testler
Hastanın yakınması kalp damar hastalığı şüphesi yaratıyorsa, öncelikle kalp uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Doktor tarafından uygun görülmesi durumunda kalp-akciğer filmi, elektrokardiyogram ve kan testleri gibi ön testler mutlaka yapılmak kaydı ile ikinci kademe testler planlanmalıdır.
EKOKARDİYOGRAFİ: Kalbin ses dalgaları ile görüntülenmesi olarak tanımlanabilir. Bu sayede kalp kası ve kasılma gücü, kalp boşluklarının boyutu ve burada bulunabilecek kitle yada pıhtı oluşumları, kalp kapaklarının çalışması, daralması, geriye kan kaçırmaları, kalp zarı ve aorta başlangıç kısmı ile ilgili ayrıntılı bilgi alınabilir.
TREADMILL EGZERSİZ TESTİ: Hastanın efor kapasitesi, yorulmakla elektrokardiyogramda oluşan değişiklikler, yorulunca tansiyon ve kalp hızındaki yükselme sayesinde kalp damar hastalığı hakkında ve anjiyografi kararı vermeye önemli katkısı olan bir testtir.
MİYOKARD PERFÜZYON SİNTİGRAFİSİ: Kalbe efor veya ilaç ile stres yükleyerek, ardından damar yolu ile verilen düşük dozlu radyoaktif maddenin kalp damarları aracılığı ile kalp kası içinde dağılımını inceleyen bir testtir. Bu sayede kalbin hangi bölgesinde damar daralması veya tıkanması olduğu hakkında bilgi vermektedir.
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ İLE YAPILAN ANJİYOGRAFİ: Anjiyografide kullanılan X ışını geçirmeyen (kontrast madde) ilacın verilmesi sonrasında, tomografi ile alınan kesit filmlerdeki damar görüntülerinin, bilgisayar ortamında birleştirilmesi ile oluşan sanal anjiyografidir.
Anjiyografi öncesinde yapılan bütün bu testler sonucunda anjiyografi kararı verilebilir. Kalp damarları ile ilgili darlık ve tıkanmalarda son karar anjiyografi ile verilir.
